شعر سنتی فارسی

شعر سنتی فارسی، در شکلها وگونه‌های مختلفی سروده می­شود. نحوه‌ي شکل‌گیری مصراع‌ها و قافیه‌ها در یک شعر؛ باعث ایجاد این گونه­های مختلف می­شود که به این گونه‌های مختلف، اصطلاحاً «قالب شعر» می‌گویند. مشهور‌ترین قالب­های سنّتی شعر فارسی به دوازده دسته تقسیم‏بندی می‏شوند:   رباعی دوبیتی غزل قصیده قطعه مثنوي ترجیع‌بند ترکیب‌بند مُسمّط مُستزاد چهارپاره فرد    توجه:  اشعاری با نام‌های خاص «مربّع ترکیب و یا مُخَمَّس و ... » نیز زیرمجموعه قالب مُسمّط قرار دارند که در جای خود بدان پرداخته خواهد شد. شعر سنتی فارسی...

غزل،قالب شعری است که توسط ایرانیان به وجود آمد؛ این قالب همچون قالب قصیده است یعنی قالب شعری است که علاوه بر هم‌وزن بودن همه مصراع‏های آن، اولین مصراع فرد آن و همه مصراع‌های زوج آن، دارای قافیه هستند. تعداد بیت‏های قالب «غزل» 5 تا 18- 19 بیت است، ولیکن بهترین غزل‏ها، دارای 5 بیت تا 12 بیت بوده‏اند. غزلیات بجا مانده از شعرای مشهور که دارای سه یا چهار بیت می‏باشند را «غزل‏های ناتمام» می‏گویند و اگر کمتر از این مقدار شود دیگر غزل نیست. قالب غزل بیشتر برای بیان احوال درونی گوینده و راز و نیاز عاشقانه یا افکار عارفانه و فلسفی و اجتماعی به کار می‏رود. دوره شعر سنتی فارسی...

فصیده قالب شعری است که توسط اعراب به وجود آمد؛ در این قالب شعری همه مصراع‏ها هم‌وزن بوده؛ همچنین اولین مصراع فرد آن و همه مصراع‌های زوج آن، دارای قافیه هستند. تعداد بیت‏های قالب «قصیده» معمولاً از بیست بیت تا هشتاد بیت است ولی تا حدود صد و پنجاه بیت و افزونتر نیز گفته‌اند و بعضی کمتر از بیست بیت را تا حدود پانزده و شانزده بیت نیز، قصیده نامیده‌اند. کاهش و افزایش تعداد ابیات یا به گفته‏ای کوتاهی و بلندی قصاید؛ به اهمیت موضوع، و قدرت و قوّت طبع شاعر بستگی دارد؛ بنابر این تعداد ابیات قصیده، قطعی نیست. قالب قصیده، از قالب‌های مهم شعر است و بعضی آن را شعر سنتی فارسی...

مثنوی که نام دیگر آن «دوگاني» می‌باشد. یک قالب شعری است که توسط ایرانیان به وجود آمد؛ این قالب شعری که علاوه بر هم‌وزن بودن همه مصراع‏های آن، هر دو مصراع تشکیل دهنده یک بیت، قافیه‏ ای یکسان و مستقل دارند. «مثنوی» خاص شعر فارسی است و ابیات آن محدود نیست و برای سرودن داستانهای طولانی و مطالب مفصل به کار می‏رود. شاهنامه فردوسی، خمسه نظامی ، مثنوی معنوی مولوی و بوستان سعدی از مشهورترین مثنوی‏های زبان فارسی هستند. شكل قالب مثنوي بر اساس چينش قافيه چنين است: مصراع فرد قافيه   مصراع زوج قافيه ......................................... ........................................ ............ شعر سنتی فارسی...

ترجیع بند نام دیگر آن «ترجيع» می‌باشد. قالب شعری است که علاوه بر اين‌كه همه مصراع‏های آن هم‌وزن هستند، دارای چند بخش با تعداد بيت‌هايي برابر می‏باشد كه اين بخش‌ها توسط يك بيت مشترك، به هم متصل هستند.  به هر بخش، «خانه» يا «رشته» گويند و به بیت پس از هر بخش، «بند ترجيع» و يا «ترجیع» و یا «بند گردان» و يا «برگردان» می‌گویند. ترجيع‌بند، قطعه‌قطعه شدن قصيده را مي‌گوييم، چون براي بيان مطالب بسيار طولاني، شاعر در قافيه‌پردازي دچار مشكل نشود، ترجيع‌بند را خانه به خانه با تعوض قافيه ابداع نمودند. چينش قافيه در هر خانه، همان چينش پايه ترجيع‌بند؛ يعن شعر سنتی فارسی...